به طور معمول، كاربران رايانه، ساعدها، دست ها، بازوان، پشت و گردن خود را در يك حالت ثابت قرار مى دهند و اين عمل سبب وارد شدن فشار زياد در زمان طولانى روى ماهيچه ها و تاندون هاى فرد مى شود و در نهايت مى تواند به مشكلات عضلانى و مفصلى منجر شود.
در اين رابطه، عوامل ارگونوميكى مانند بار كارى، حركات تكرارى، طرز نشستن، زاويه ديد، وضعيت ميز و صندلى، ارتفاع صفحه كليد و مانيتور، وضعيت نورى، سرعت تايپ و نداشتن آرامش روانى مى تواند از مشكلات جدى به شمار آيد همچنين استفاده اشتباه و دائم از ماوس هنگام كار با رايانه مى تواند به دست كاربران صدمه وارد كند به طوريكه درد، ناتوانى و لرزش و بى حسى ساعد و دست نخستين نشانه هاى فشار بيش از حد به تاندون ها و عصب ها به دنبال حركت هاى نادرست هنگام كار با ماوس رايانه است.به گفته كارشناسان هنگام آغاز عوارض و ناراحتى هاى دست اين امكان وجود دارد كه در مغز، ارتباطى بين دردها و كار با ماوس و كليك كردن با آن ايجاد شود و به دنبال آن تنها با كليك كردن با ماوس، دردها آغاز خواهد شد و صدمات آن مى تواند تا ساعد و بازو نيز ادامه پيدا كند.
شايعترين اختلالى كه ممكن است در ارتباط با مچ دست پيش آيد، سندروم كانال كارت است به طوريكه عصب دست در زير كانال كارت گير مى افتد و باعث خواب رفتگى، بى حسى و احساس درد در انگشتان دست مى شود. متخصصان تاكيد مى كنند با استفاده از روش هاى كارى آرگونوميك مى توان با بروز اين عارضه مقابله كرد به عنوان مثال بسيارى از برنامه هاى عملكردى ماوس را مى توان به كمك صفحه كليد انجام داد، برنامه دابل كليك ماوس را مى توان به حلقه گردان وسط ماوس منتقل كرد و بهتر است اندازه ماوس متناسب با اندازه دست كاربر انتخاب شود. متخصصان سفارش مى كنند در صورت بروز دست درد، كاربران به متخصص اعصاب مراجعه كنند.
مشكلات دوران باردارى و زايمان
برخى پژوهشگران بر اين باورند كه زايمان ها و باردارى هاى غيرعادى و تولد نارس و ناقص به استفاده از صفحه نمايش رايانه و وجود تشعشات آن مربوط است. برخى تحقيقات نشان دهنده اين مطلب است كه سقط جنين در زمانى كه مادر در معرض ميدان هاى مغناطيسى حاصل از رايانه با قدرت بيش از ۰/۹ميكروتسلا قرار دارد، شايع تر است بنابراين هنگام خريد يا استفاده از رايانه بايد دقت كنيد كه رايانه شدت ميدان مغناطيسى زيادى نداشته باشد. پزشكان توصيه كرده اند كه زنان باردار روزانه بيشتر از هشت ساعت در معرض امواج الكترومغناطيس كه در ۱رايانه، تلفن همراه، دستگاه هاى مايكروويو و به ميزان بسيار كم در تلويزيون وجود دارد، قرار نگيرند.
هرچند برخى تحقيقات نيز نشان داده است امواجى كه در رايانه وجود دارد مى تواند بر كيفيت اسپرم مردان نيز تاثير بگذارد و باعث عقيم شدن آنهاشود
مشكلات پوستى
ولتاژ زياد لامپ تصوير در انواع نمايشگرهاى قديمى موجب توليد ميدان الكترواستاتيك و بارهاى الكتريكى مثبت در سطح خارجى صفحه نمايش مى شود.
در ميدان بين بارهاى مثبت و صورت كاربر، گرد و خاك و ذرات در تمامى جهات حركت مى كنند و جريان بارهاى مثبت حاصل در اين ميدان ممكن است در افرادى كه حساسيت پوستى دارند، موجب خشك شدن پوست دست و صورت، ترك خوردن آن و ايجاد آكنه شود.همچنين بررسى ها نشان داده اند افرادى كه دچار حساسيت هاى پوستى هستند و هنگام كار بيشتر تحت فشارهاى فكرى و عصبى قرار مى گيرند، فشارها و استرس ها موجب تغييرات هورمونى مانند تيروكسين و پرولاكتين و همچنين ضايعات پوستى در آنها مى شود.
به همين علت كارشناسان توصيه مى كنند بهتر است تهويه و رطوبت محيط كار مناسب و كافى باشد.
استرس و مشكلات عصبى و روانى
به گفته كارشناسان، حجم كار زياد و دورى از همكاران در محيط كار مى تواند به بروز مشكلات روانى منجر شود.
البته كار با رايانه افسردگى زا به شمار نمى رود بلكه حجم زياد كار است كه در ايجاد استرس روانى نقش دارد.
تنهايى ناشى از طبيعت كار با وسايل و ابزار الكترونيك از جمله رايانه كه دنياى خصوصى يا مجازى را به ارمغان مى آورد، افراد جامعه را هر چه بيشتر به كام خود كشيده و اثرات زيان بار و عميقى را برجاى خواهد نهاد كه ابعاد آن به روشنى قابل تبيين نيست.
براى نمونه به روابط والدين و فرزندان كه جزء اولين قربانيان زندگى الكترونيك هستند مى توان اشاره كرد.
تنفس گازهاى رايانه
بدنه رايانه ها و نمايشگرها بر اثر گرم شدن، بوى مخصوصى مانند گاز ديوكسين از خود متصاعد مى كنند كه به وسيله بدنه رايانه و صفحه نمايشگر توليد مى شود.
همچنين گاز اوزن به هنگام كار چاپگر ليزرى توليد مى شود كه به بافت مخاطى بينى، چشم و گلو آسيب مى رساند بنابراين رعايت استانداردهاى مربوط در اين خصوص از سوى واردكنندگان يا توليدكنندگان رايانه ضرورى است.
كودكان و رايانه
كودكانى كه زمان زيادى مقابل رايانه مى نشينند علاوه بر آسيب كمر، دچار بلوغ زودرس مى شوند.
به گفته متخصصان فيزيوتراپى، كودكان پنج ساله اى كه ساعات طولانى را پشت رايانه مى نشينند از درد كمر رنج مى برند.
به گفته آنها استفاده بيش از حد از رايانه در كودكان شش ساله نيز مى تواند منجر به بيمارى در انها شود.
چند توصيه
كارشناسان توصيه مى كنند اگر با رايانه در محيط كار يا خانه زياد كار مى كنيد بهتر است به اين توصيه ها جهت كاهش مضرات استفاده از رايانه توجه كنيد:
۱) در طول روز برنامه پياده روى، دو يا ورزش هاى ديگر را داشته باشيد.
۲) در اوقات فراغت خود در طول روز، ورزش هاى مخصوص كمر، پشت و گردن را انجام دهيد تا اين عضلات استحكام خود را حفظ كنند.
همان طور كه پشت ميز كار خود نشسته ايد مى توانيد عضلات شكم و سرين را چند بار و هر بار به مدت ۱۰دقيقه سفت و بعد رها كنيد.
بهتر است بيش از ۵۰دقيقه به طور ممتد پشت ميز خود ننشينيد بلكه بعد از ۵۰دقيقه نشستن چند دقيقه بلند شويد، كمى راه برويد، كمر خود را به طرفين خم و راست كنيد و دستهايتان را از ناحيه كتف بچرخانيد.
۳) استفاده از صندلى ارگونوميك با قابليت تنظيم را فراموش نكنيد.
ارتفاع صندلى تان بايد به گونه اى باشد كه كف پايتان روى زمين قرار گرفته و زانوهايتان زاويه ۹۰درجه داشته و ران هايتان موازى زمين باشد.
صندلى بايد در قسمت گودى كمر، محدب و در قسمت پشت داراى كمى قوس مقعر و بهتر است دسته دار باشد.
فراموش نكنيد هنگام كار با رايانه به پشتى صندلى تكيه كنيد تا از كمر و ستون فقرات شما حمايت كند.
فقط هنگامى كه با موس كار نمى كنيد و تايپ انجام نمى دهيد، ساعد شما بايد بر روى دسته صندلى قرار گيرد.
۴) مانيتور مناسب بكار بريد و بهتر است مانيتور در مركز ميز و درست در مقابل چشم شما قرار گيرد.
هر چه صفحه مانيتور بزرگتر باشد تصوير راحت تر ديده مى شود و تطابق و تقارب چشم ها كمتر شده و بنابراين ديرتر خسته مى شود.
فاصله مناسب مانيتور تا چشمان شما ۵۰تا ۶۰سانتى متر يا معادل يك دست كشيده شماست.
بخش بالايى مانيتور بايد هم سطح چشمان شما باشد كه براى اين كار مى توانيد صندلى خود را بلندتر كنيد و يا مانيتورتان را پايين تر بياوريد.
اگر از عينك استفاده مى كنيد، مانيتور را كمى به سمت بالا بچرخانيد، طورى كه بخش پايينى آن به چشم شما نزديك تر باشد.
۵) بايد صفحه كليد رايانه هم سطح آرنج شما يا هم ارتفاع با دسته صندلى قرار گيرد به طوريكه تقريبا صفحه كليد هم سطح ران هاى شما پشت ميز كامپيوتر باشد. در هنگام تايپ كردن از هر دو دست كمك بگيريد و با نيروى متوسط و ملايمى روى صفحه كليد فشار وارد كنيد. هنگام تايپ كردن نبايد مچ دستتان بر روى جايى قرار گيرد يا خم شود و به سمت بالا يا پايين زاويه دار قرار نداشته باشد، گاهى به مچ هايتان استراحت دهيد و به آنها ورزش دهيد.
۶) پزشكان توصيه مى كنند افرادى كه دچار ديابت هستند به هنگام كار با رايانه بيشتر كنترل شوند و افراد چاقى كه كاربر رايانه هستند در صدد لاغر كردن خود برآيند.
pezeshkan.org