حضرت آیت الله جوادی آملی

دري را كه خداوند از رحمت بر روي كسي باز كند، احدي توانايي بستن آن را ندارد، و دري را كه او ببندد، كسي را توان گشودنش نيست: (ما يفتح الله للنّاس من رحمةٍ فلا ممسك لها وما يمسك فلا مرسل له من بعده وهو العزيز الحكيم)(1). اضلال خداوند امر‌وجودي نيست، بلكه همان امساك فيض و‌ندادن توفيق به نااهلان است. چنين نيست كه خداوند گاهي رحمت و هدايت بفرستد و گاهي عذاب و ضلالت، بلكه اگر رحمت نفرستاد، مي‌شود عذاب و ضلالت. چون ضلالت و هدايت ، عدم و ملكه است(2)

1 ـ سوره فاطر، آيه 2.

2 ـ جمله خبري «زيدٌ مهتدٍ» قضيّه موجبه محصله است، ولي جمله خبري «زيدٌ ضال» قضيّه موجبه معدوله است، نه موجبه محصله، زيرا معناي سلبي در محمول آن عجين شده است، مثل «زيد جاهل». اين گونه قضايا گرچه موجبه است ولي محصله نيست. اينها قضاياي سلبي است كه ادات سلب در محمول آنها تعبيه شده است.

مأخذ: تفسير موضوعي، ج 6، ص 259.